Tamara Łempicka
Tamara de Lempicka, de domo Górska, *16.06.1894 (lub 1898) w Warszawie lub w Moskwie / †18.03.1980 w Cuernavace, Meksyk; pochodziła z żydowskiej rodziny, która w XIX wieku przeszła na kalwinizm. Polska malarka malująca w stylu art deco.
Życiorys
Ojciec opuścił matkę, gdy Tamara była jeszcze dzieckiem. Rodzina mieszkała w Warszawie, Moskwie i Petersburgu. Tamara uczęszczała do szkoły w Szwajcarii. Dużo podróżowała z babcią; zwiedzała zwłaszcza Włochy, gdzie w muzeach poznawała malarstwo. Pierwsze jej obrazy były malowane w stylu neorenesansu włoskiego.
Tamara poślubiła Tadeusza Łempickiego 30 grudnia 1915 roku w Carskim Siole (dziś Petersburg). 16 września 1916 urodziła córkę, Marie-Christine Łempicką, później znaną jako Kizette. Po wybuchu rewolucji Łempiccy przenieśli się najpierw do Warszawy, potem do Kopenhagi i wreszcie do Paryża. Łempiccy przymierali głodem i legenda głosi, że Łempicka dlatego zaczęła malować. Być może tak było, ale Łempicka na pewno nie była amatorką, Wiadomo, że uczyła się malarstwa w Académie Ranson i Académie de la Grande Chaumiére. Od roku 1922 Tamara zarówno wystawiała jak i sprzedawała swoje obrazy, które podpisywała najpierw Lempitzky, a potem Tamara de Lempicka,co miało przypominać i jej arystokratycznym pochodzeniu. Była to oczywiście kolejna legenda, bo Łempicka wywodziła się z zamożnej burżuazji żydowskiej, a arystokratyczne pochodzenie miał jej mąż. Tamara stawała się sławna, dobrze sprzedawała swoje obrazy, przyjmowała zamówienia na portrety. Prowadziła w Paryżu bardzo swobodne życie, miała dziesiątki romansów tak z mężczynami, jak z kobietami. W roku 1927 Łempicki wystąpił o rozwód i wrócił do Warszawy. Tamara wyjechała na jakiś czas do Sttanów, ale zasadniczo na stałe związała się z Paryżem. Była członkinią Société des femmes artistes modernes. Tamara z dumą podkreślała, że pierwszy milion (franków) zarobiła zanim ukończyła 30 lat. W 1933 roku wyszła drugi raz za mąż, tym razem za zamożnego piwowara austriackiego, też pochodzenia żydowskiego, barona Raoula Kuffnera.
Lata trzydzieste, do wybuchu wojny były najlepszym okresem w twórczości Łempickiej. Wyrobiła sobie bardzo charakterystyczny styl, będący interesującym połączeniem kubizmu z malarastwem art dec. Wtedy powstał między innymi jej najsłynniejszy obraz, autoportret Tamara w zielonym Bugatti.
W roku 1938 Kuffner, chroniąc majątek przed nazistami, sprzedał wszystko co posiadał. Wyjechali oboje do Kalifornii. Nigdy jednak nie powtórzyła swej sławy z przełomu lat 20 i 30. Styl art deco się przeżył. W 1943 Kuffnerowie przeprowadzili się do Nowego Jorku. Mimo spadku popularności Tamara wciąż malowała, a jej twórczość nabrała cech społecznych, artystka tworzyła m.in. obrazy o losach uciekinierów wojennych. W latach 50 po raz kolejny zmieniła styl, zaczęła malować szpachlą i tworzyła obrazy monochromatyczne.
Kuffner zmarł w roku 1961. Po jego śmierci Łempicka przeniosła się do Houston w Teksasie, gdzie mieszkała Kizette. W 1978 roku przeniosła się do Cuernavaca w Meksyku. Zmarła we śnie 18 marca 1980 roku. Jej ciało spalono, a prochy rozsypano z helikoptera nad wulkanem Popocatepetl.
Linki
https://pl.wikipedia.org/wiki/Tamara_%C5%81empicka
Na blogu ewamaria.blog o Łempickiej pisały Karolina Simon-Kot: https://ewamaria.blog/2023/08/13/w-mieszkaniach-u-artystow/ (o mieszkaniu Łempickiejw Paryżu)
i Monika Wrzosek-Müller: https://ewamaria.blog/2022/03/27/die-frau-unterwegs/ (o wystawie w Lublinie).
Varia
Łempicka jest autorką najdroższych obrazów polskich. W roku 2018 La Musicienne została sprzedana na aukcji w Nowym Jorku za ponad 9 mln $, w roku 2019 La tunique rose - za 13,3 mln $, a w roku 2020 Portrait de Marjorie Ferry uzyskał cenę 16,28 mln £.
Twórczość Łempickiej była po wojnie całkowicie nieznana w Polsce, a ona sama uważana była ze nieinteresującą "kosmpolityczną Żydówkę". Zaczęła zdobywać popularność na przełomie wieków i dziś jest uważana za jedną z najwybitniejszych polskich malarek.
W roku 2022 wystawa jej malarstwa w Lublinie stała się sensacją, przyciągającą wielu gości z całej Polski i z zagranicy.
Osobiste
Karolina Simon-Kot
Wszystko zaczęło się w 1929 roku kiedy Łempicka kupiła mieszkanie-pracownię przy ulicy Méchain, w nowej kamienicy wybudowanej według projektu Roberta Mallet-Stevensa. Ten wizjonerski architekt – pionier francuskiego modernizmu – był już wtedy twórcą kilku ateliers d’artiste dla paryskiej bohemy. Największą sławę przyniosła mu jednak kubistyczna willa w Heyres, własność nietuzinkowej pary arystokratów de Noailles, którzy w przedwojennej Francji sprawowali mecenat nad awangardowymi ruchami artystycznymi. Przed przeprowadzką na ulicę Méchain, Tamara Łempicka mieszkała w eleganckiej, mieszczańskiej szesnastej dzielnicy. Jej ówczesne mieszkanie – w stylu późnego Haussemanna – posiadało (co dokumentują fotografie Lartigue’a,) wszelkie cechy dziewiętnastowiecznej estetyki: amfiladę, stiuki, boazerie i marmurowe kominki. Z perspektywy czasu przeprowadzka artystki do nowego atelier w budynku Mallet-Stevensa jawi się zatem jako świadomy akt twórczy. Wpisując się w nurt modernizmu Łempicka symbolicznie rozpoczynała nową erę. Wybór miejsca nie był kwestią przypadku. Za spiritus movens całego przedsięwzięcia możemy uznać siostrę Tamary Adriannę Górską-de Montaut, jedną z pierwszych kobiet architektów we Francji. W 1929 roku wstąpiła ona do nowo założonego Związku Artystów Współczesnych (UAM). Powstanie tego stowarzyszenia była ostrą reakcją na estetykę Art déco, którą twórcy awangardowi, z Mallet-Stevensem na czele, uważali za nazbyt konserwatywną, luksusową i nie potrafiącą sprostać wymogom współczesności. Awangardowe credo UAM głosiło syntezę sztuki i rzemiosła, a jego wyznawcy przedkładali funkcjonalność nad aspekt dekoracyjny. Zaczęto promować formy uproszczone i stosować nowatorskie materiały, wyraźnie nawiązując do niemieckiego Bauhausu czy holenderskiego De Stijl.
Wystrój wnętrza był logiczną kontynuacją architektonicznej koncepcji i stylu Mallet-Stevensa . Atelier o powierzchni 152 m2 składało się z dwóch poziomów. W czasach Łempickiej na dole znajdowała się wysoka na 6 metrów pracownia, sypialnia-gabinet i dwie łazienki. Na antresoli umieszczono palarnię-bibliotekę, dwie dodatkowe sypialnie, kuchnię oraz dwie kabiny prysznicowe. Mieszkanie posiadało również służbówkę i tarasy o powierzchni 16 i 22 metrów. Ogromne okno pracowni zdobiły geometryczne witraże. Charakterystycznymi elementami wyposażenia były kolumny i piedestały do eksponowania dzieł sztuki, wysokie lustra i specjalnie kinkiety, które grą świateł podkreślały teatralne efekty.
W wielofunkcyjnej pracowni malarskiej, gdzie urządzono również jadalnię, stał stół i metalowe krzesła „Sandows” autorstwa René Herbsta oraz duża lampa podłogowa (model nr 15) z atelier – powracającego obecnie do mody – Jeana Perzela. W części służącej za buduar stał szklany, okrągły stoliki projektu Djo-Bourjois oraz postumentem z pracowni D.I.M (sygnatura René Jouberta i Philippe’a Petita) naśladujący linie kaloryfera. Na oświetlonej kolumnie królowało dzieło braci Martelów, konstrukcja z cynku będąca repliką ich Lwa z Belfortu. Mieszkanie zdobiły również parawany oraz dzieła innych artystów, w tym rzeźba z brązu Chany Orloff. Na toaletce w sypialni Łempicka eksponowała dekoracyjne przybory toaletowe ze srebra, laki i szylkretu, wyrób modnej pracowni złotniczej Têtard Frères.
Więcej: https://ewamaria.blog/2023/08/13/w-mieszkaniach-u-artystow/
